Het rouwproces

Volgens Elisabeth Kübler-Ross, die meerdere boeken over het onderwerp schreef, bestaat het rouwproces uit 5 fases:

• Ontkenning
• Boosheid
• Opstandigheid en onderhandelen
• Depressie en verdriet
• Acceptatie

Niet iedereen doorloopt alle fases, doorloopt ze in dezelfde volgorde of beleeft elke fase even lang of met dezelfde intensiteit. Iedereen rouwt anders. En hoewel deze fases aanvankelijk beschreven waren in het kader van een overlijden, zien we ze ook terug bij andere vormen van verlies waar emoties bij betrokken zijn. Zoals het verlies van (een stuk van) gezondheid. De fases hebben geen duidelijke grenzen en lopen in elkaar over. Ook kan een eerdere fase weer opnieuw langs komen.

In het rouwproces kan het helpen deze fases te herkennen en erkennen. Hieronder beschrijf ik ze wat uitvoeriger.

Ontkenning

Ontkenning is een hele begrijpelijke eerste reactie op bijvoorbeeld een nare diagnose. Je kunt het eigenlijk, in eerste instantie, niet geloven. Ontkenning kan bewust of onbewust plaatsvinden. In deze fase wordt de realiteit niet onder ogen gezien. Dit kan, zeker in het begin, ook functioneel zijn. Wanneer het verdriet te groot is bijvoorbeeld. Het is belangrijk jezelf niet te forceren in het toelaten van het verdriet, jij bepaalt dit. Het kan helaas wel gebeuren dat mensen in deze fase blijven hangen en dat kan problemen geven, bijvoorbeeld doordat een bepaalde behandeling niet wordt gestart.

Boosheid

De boosheid kan op van alles gericht zijn, de arts, je omgeving, je zelf of je eigen lijf. Dit is vaak een periode waarin hulp moeilijk wordt aanvaard en je niet makkelijk benaderbaar bent. Voor de omgeving is dit vaak ook een moeilijke fase. Eigenlijk wordt het gevoel van verlies onderdrukt.

Opstandigheid en onderhandelen

Deze fase wordt gekenmerkt door het stellen van doelen en jezelf beloftes doen. Dit hoeven geen reële doelen en beloftes te zijn, zoals: “als ik maar aardig ben tegen iedereen komt het vast wel goed”. Ook kan er in deze fase, tegen beter weten in, gevochten worden. Voor je gezondheid, het leven. Hoop kan een grote rol spelen.

Depressie en verdriet

Deze fase kenmerkt zich door een gevoel van machteloosheid. In deze fase kan je je erg terugtrekken en isoleren. Je kunt moeilijk te bereiken zijn. Je hebt gemerkt dat ontkennen, boosheid en vechten geen zin hebben. Dit is een fase waarin (zelf) medicatie een rol gaat spelen. Ook dingen uit het verleden kunnen naar boven komen.

Acceptatie

Berusting is het kenmerkende element in deze fase. Je ziet de realiteit onder ogen en leert ermee omgaan. Je hoeft het niet leuk te vinden, maar het verdriet, het verlies mag er zijn. Je kunt het loslaten.

Adviezen

Het is belangrijk dat je jezelf de tijd gunt voor dit proces. Zoek steun wanneer je hier behoefte aan hebt of wanneer je erg lijkt vast te lopen. Informeer jezelf verder over het proces. Wat erg kan helpen, zeker in de fase van boosheid, is schrijven. Houdt bijvoorbeeld een dagboek bij of schrijf een brief waarin je afscheid neemt van dat stukje gezondheid, dat stukje leven.

Praten helpt echt, onderhoud je sociale contacten en ga naar buiten. Let erop dat je ook voldoende ontspant en probeer een structuur in je leven te houden. Maar, nogmaals, je hoeft dit niet alleen te doen en zoek professionele hulp wanneer nodig.